Uyuyamama sorunu nasıl tedavi edilir?
İnsomnia, uyumak için yeterli zaman ve fırsat olmasına karşın, uykuya dalma veya uykuyu sürdürmede ya da her ikisinde güçlük çekilmesi ve bu durumun, kişinin gündüz yaşamında olumsuzluk görülmesi olarak tanımlanır. İnsomnia uykunun kalitesinin kötü ve miktarının az olmasından da kaynaklanabilmektedir.
İnsomnia çok sık görülen bir rahatsızlıktır ve toplam nüfusun %30 ila %50’sinde görülür. Nüfusun yaklaşık %10’u ise kronik (uzun süreli) insomniadan muzdarip olabilmektedir.
İnsomnia, yetişkinlerde daha sık görülmesi ve bu sıklığın yaşla birlikte artmasına rağmen, çocuklar dahil olmak üzere her yaştan insanı etkileyebilen bir durumdur. Genel olarak kadınlar, erkeklere göre daha sıklıkla bu durumdan etkileniler.
İnsomnia, semptomların süresine göre üç sınıfa ayrılabilir:
- Bir hafta ya da daha kısa süren insomnia geçici insomnia olarak adlandırılabilir;
- Kısa süreli insomnia bir haftadan uzun sürer fakat üç haftadan daha kısa bir sürede geçer;
- Uzun süreli ya da kronik insomnia ise üç haftadan uzun sürer.
İnsomnia ayrıca uyku hijyeni, tıbbi rahatsızlıklar, uyku bozuklukları, Stres faktörleri ve benzeri durumlar gibi insomnianın altında yatan nedenlere bağlı olarak da sınıflandırılabilir.
İnsomnia ile kısa süreli uyku ve uyku yoksunluğu gibi kullanılan diğer benzer terimler arasında ayrım yapılması önemlidir. Kısa süreli uyku, insomnianın tanımında ana semptom olarak ifade edilen gündüz yaşamının olumsuz etkilenmesi gibi bir durum olmadan, daha kısa süre uyku ihtiyacı olan bazı kişiler için normal olabilir.
İnsomniada uyku için yeterli zaman ve fırsat varken, uyku yoksunluğu durumunda isteğe bağlı ya da bilinçli bir şekilde uykudan kaçınmakdan dolayı uyumak için zaman ve fırsatın olmamasından kaynaklanan bir uykusuzluk durumu söz konusudur.
İnsomnianın Sebepleri: İnsomnianın pek çok sebebi olabilir ve daha önce de belirtildiği gibi insomnia, altta yatan nedenlere bağlı olarak sınıflandırılabilir.
İnsomniaya neden olan durumsal faktörler ve stres faktörleri arasında aşağıdakiler sayılabilir
- Jet lag (saat farkından dolayı uzun uçak yolculuğu sonrası sersemlik)
- Fiziksel olarak rahatsız edici unsurların olması (sıcak, soğuk, aydınlık, gürültü, aşina olunmayan ortam),
- Farklı vardiyalarda çalışmak,
- Stresli yaşam koşulları (boşanma ya da ayrılık, sevilen bir kişinin hayatını kaybetmesi, işini kaybetmek, sınava hazırlanmak),
- Yasadışı uyuşturucu kullanımı, sigara içmek, yatmadan önce kafein alımı, alkol zehirlenmesi ya da alkol yoksunluğu veya bazı ilaçlar.
Bu faktörlerin çoğu kısa süreli ve geçici olabilir ve bu nedenle de, altta yatan faktör ortadan kalktığında ya da düzeltildiğinde insomnia iyileşebilir.
Uyku Hijyeni: Uyku hijyeni insomniada önemli bir rol oynayabilir.
Uyku hijyeninin kötü olması aşağıdakiler gibi fiziksel faktörleri içerir:
- Yatak odasının uyumak dışında şeyler için kullanılması,
- Uykudan önce yemek yeme veya egzersiz yapma,
- Aç karnına yatma,
- Çok fazla gürültü ya da aydınlatma olan bir odada uyuma
- Yatakta iş yapma.
Genel olarak insomnianın tedavisi, ilaç kullanılmayan veya davranışçı yaklaşımlar ile ilaç tedavisi seçeneklerine ayrılabilir. İnsomnianın başarılı bir şekilde tedavi edilebilmesi için her iki yaklaşım da gereklidir ve bu yaklaşımların bir arada kullanılması, yaklaşımlardan birinin tek başına kullanılmasından daha etkili olabilir.
İnsomnianın bilinen bir tıbbi ya da psikiyatrik rahatsızlıkla ilişkili olduğu durumlarda uygun görülen tedavi, insomniaya yönelik spesifik bir tedaviye ek olarak insomniayı ön planda tutan bir tedavinin uygulanmasıdır. Altta yatan neden yeterince dikkate alınmazsa, hastayı tedavi etmek için hem ilaç tedavisi hem de ilaç dışı tedavilerle ne kadar agresif önlemler alınırsa alınsın insomnia muhtemelen devam edecektir.
Kaynak: Ankara Psikolog